Биылғы жылы кемсітушілікке қарсы күрес күні ЮНЭЙДС әлемде әлі де бар теңсіздікті жоюдың маңыздылығына назар аударуға шақырады, мысалы, табыс деңгейі, жынысы, жасы, денсаулық жағдайы, жұмыспен қамту, мүгедектік, жыныстық бағдар, есірткіні тұтыну, гендерлік сәйкестілік, нәсіл, сынып, этникалық шығу тегі және дін сияқты.
Әлем халқының 70%-дан астамына әсер ететін өсіп келе жатқан теңсіздік бытыраңқылық қаупін күшейтеді және экономикалық және әлеуметтік дамуға кедергі келтіреді. Covid-19 адамдардың ең осал топтарына әсер етеді, ал жаңа Covid-19-ға қарсы вакциналарының пайда болуы оларға қол жетімділіктің теңсіздігін төмендетпеді. Қалыптасқан жағдайды қазірдің өзінде "вакциналық апартеид" деп атады.
Кемсітушілік пен теңсіздік бір-бірімен тығыз байланысты. Жеке адамдарға немесе бүкіл топтарға қатысты құрылымдық немесе әлеуметтік болсын, кемсітушіліктің шекаралық формалары теңсіздіктің әртүрлі көріністеріне әкелуі мүмкін, мысалы, кірістер, оқу нәтижелері, денсаулық жағдайы және жұмысқа орналасу. Сонымен қатар, теңсіздіктің өзі стигма мен дискриминацияны тудыруы мүмкін. Бұл теңсіздікке қарсы күресте кемсітушілік мәселесіне де назар аудару керек дегенді білдіреді. Халықтың негізгі топтарының өкілдері көбінесе кемсітушілікке, стигмаға тап болады және көптеген жағдайларда құқық қорғау органдарының қызметкерлері тарапынан озбырлықтың құрбаны болып жатады. Зерттеулер көрсеткендей, мұндай әлеуметтік және құрылымдық дискриминация емдеу мен әділеттілікке қол жеткізу тұрғысынан айтарлықтай теңсіздіктің пайда болуына әкеп соғады.
Теңсіздік пен дискриминацияны жою — ЖИТС індетін тоқтатудың маңызды шарттары. Біз білімнің, мүмкіндіктердің немесе құралдардың жеткіліксіздігінен емес, АИТВ-ның алдын алу және емдеу үшін тексерілген шешімдерді тиімді қолдануға кедергі келтіретін құрылымдық теңсіздіктен 2030 жылға қарай ЖИТС-пен күресуді - жалпы әлемдік мақсатқа қол жеткізуге үлгермейміз. Мысалы, жақында жүргізілген зерттеулер көрсеткендей, гей ер адамдарда және ер адамдармен жыныстық қатынасқа түсетін ер адамдарда АИТВ-ны жұқтыру қаупі дәстүрлі емес жыныстық бағдар қылмыстық қудалауға ұшыраған елдерде, неғұрлым қолайлы құқықтық ортасы бар елдермен салыстырғанда екі есе жоғары. АИТВ-мен байланысты стигматизация мен дискриминацияның барлық түрлерін жою жөніндегі жаһандық серіктестік бағдарламаны ұйымдастыру стигма мен дискриминация пайда болатын алты негізгі саланы бөліп көрсетті: денсаулық сақтау, білім беру, жұмыс орындары, сот төрелігі жүйесі, отбасы және қоғам, жедел және гуманитарлық көмек саласы.
Теңсіздікпен күресу жаңа идея емес. 2015 жылы барлық елдер орнықты даму мақсаттарға сәйкес ұлттық және халықаралық деңгейлердегі теңсіздік деңгейін төмендету міндеттемесін өзіне алды. Дегенмен, бұл міндеттеме әлі орындалған жоқ. Теңсіздікті жою ЖИТС індетін тоқтатуға ғана емес, сонымен бірге АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың құқықтарын қорғауға, COVID-19 және басқа пандемиямен күресудің тиімділігін арттыруға және экономиканы қалпына келтіруге және оның тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектеседі. Сонымен қатар, теңсіздікті жою миллиондаған адамдардың өмірін сақтап, жалпы қоғамның өмірін жақсартады. Ол үшін дискриминацияны оның барлық көріністерінде жеңу керек.
Алайда, барлығына құрметпен қарау мәдениетін қалыптастыру үшін саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістер қажет, бұл әр адамның құқығын қорғауға және қиын өмір жағдайларына тап болған және төмендетуге шалдыққан халық топтарының қажеттіліктерін қанағаттандыруға мүмкіндік береді.
Теңсіздікті жеңу үшін елеулі өзгерістер қажет болады. Атап айтқанда, біз кедейлік пен аштық мәселесін шешіп, денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қорғау және жұмыс орындарын құруға көп қаражат салуымыз керек.
Үкіметтерге инклюзивті әлеуметтік-экономикалық даму үшін жағдай жасау керек. Барлығына бірдей мүмкіндіктер беру және теңсіздікті жою үшін кемсітушілік заңдардан, ережелер мен рәсімдерден бас тарту қажет.
Бірақ әркім өз үлесін қоса алады, өйткені кемсітушілік біздің өміріміздің барлық саласында теңсіздікке әкеледі. Сіздің кім екеніңіз маңызды емес: мұғалім, оқушы, полиция қызметкері, дәрігер, қызметкер немесе жұмыс беруші, белсенді немесе діни жетекші, бала немесе ата-ана - егер сіз кемсітушілікке куә болсаңыз, көмектесе аласыз. Өз мектебіңізде, жұмысыңызда немесе жергілікті тұрғындар арасында әртүрлілікті қамтамасыз ету туралы қамқорлық жасай отырып немесе қолданыстағы заңдарға өзгерістер енгізуді қолдай отырып, сіз дискриминация мен теңсіздікке қарсы күресте маңызды рөл атқара аласыз. Егер халықтың бір бөлігі жақсы өмір сүру мүмкіндігінен айырылса, тұрақты дамуға қол жеткізу және планетаны барлығына ыңғайлы ету қиын болмақ. Қазіргі әлемде біз бәріміз бір-бірімізбен байланыстымыз. Жаһандық теңсіздік біз кім екенімізді және қайда тұратынымызға қарамастан бәрімізге әсерін тигізеді.
Бүгін, кемсітушілікке қарсы күрес күні, біз сіздерді теңсіздікке қарсы науқанға қатысуға шақырамыз, бұл көптеген адамдарға толыққанды және тиімді өмір сүруге мүмкіндік бермейді және үкіметтерді кемсітушіліктің барлық түрлерін жою бойынша міндеттемелерін орындауға шақырамыз.
 
ЮНЭЙДС материалдары бойынша
https://www.unaids.org/ru/2021_ZDD_campaign_end_inequalities